انطباق مسالمتآمیز دین و مظاهر تمدنی جدید در حیات امام موسی صدر
- انطباق مسالمتآمیز دین و مظاهر تمدنی جدید در حیات امام موسی صدر
به گزارش ایکنا؛ مراسم رونمایی از چاپ جدید کتاب عزت شیعه، امروز چهارشنبه، هشتم مردادماه با سخنرانی جمعی از اندیشمندان به صورت مجازی برگزار شد.
مجید تفرشی، تاریخ‌نگار در این مراسم در زمینه رویکرد امام موسی صدر در تطبیق دین و مظاهر تمدن به سخنرانی پرداخت. مشروح سخنان او در ادامه از نظر می‌گذرد؛
الآن در شرایطی هستیم که گفت‌و‌گوها و نوشته‌های مربوط به امام موسی صدر، سکه رایج شده و جریان غالبی در مطالعات مربوط به تشیع معاصر شده است، اما در زمانی که تحقیقات دکتر کمالیان شروع و منجر به چاپ اول این کتاب شد، یعنی 22 سال قبل، کمتر کسی به این موضوع رغبت داشت. البته خود بنده به این موضوع علاقه‌مند بودم و با همکاری یکی از دوستانم، سال‌ها قبل به زندگی امام موسی صدر در ایران پرداخته بودم و آن را منتشر کردم که یک بیوگرافی مفصلی از زندگی و کارنامه او را در ایران بود، اما باید بگویم بخش عمده‌ای از مطالعات در زمینه موسی صدر، مرهون تلاش‌ها، کوشش‌ها و کنش‌های آقای دکتر کمالیان است.
لازم نیست بگویم که ایشان در مطالعات صدرشناسی، یک مؤسسه و نهاد است و کاری که دیگران با صدها برابر بودجه و ده‌ها نفر کارمند انجام می‌دهند و آن هم با کیفتی پایین‌تر، ایشان، یک تنه و بدون امکانات دولتی انجام دادند و در کنار مؤسسه امام موسی صدر، یکی از دو نهاد اصلی مطالعات مربوط به این شاخه در تاریخ معاصر ایران، تشیع، خاورمیانه و جهان اسلام و اندیشه معاصر اسلام و ایران قرار دارند.
امام موسی صدر نماد تطابق دین و مظاهر تمدنی
زندگی امام موسی صدر از جهات مختلفی مورد بررسی واقع شده است و بعد از 42 سال از ناپدید شدنش، امام برای شیعیان و ایرانیان و لبنانی‌ها، همچنان یک ویژگی منحصر به فرد دارد. برای ما ایرانی‌ها و شیعیان، موسی صدر نماد اسلام معقول و منطقی و معاصر و منطبق و کاملا قابل سازگاری با دنیای امروز و متمدن است و چیزی که امروزه دنبالش هستیم و کمتر می‌یابیم، تطبیق بین دین و تمدن است. در زمانه تکاپو و چالش بین دین و دولت و یا دین و تمدن و یا دین و سیاست‌ورزی، زندگی، زمانه و کارنامه موسی صدر، نماد انطباق اینها باهم و زندگی مسالمتآمیز بین دین و مظاهر تمدنی جدید است.
کمتر روحانی برجسته‌ای را می‌توانیم پیدا کنیم که تا این حد به سهولت و با درایت، با دنیای مدرن و مظاهر دنیای مدرن و با گونه‌های تمدنی دیگر و با ادیان و مذاهب دیگر بتواند خودش را وفق دهد و زندگی کند و با آنها حالت رواداری و تساهل داشته باشد و بتواند بدون امتیاز ویژه دادن و قربانی کردن آموزه‌ها و آرمان‌های شیعه، از منابع شیعیان دفاع کند و بتواند آنها را در دنیای مدرن، دارای بقا و یک زندکی پر منفعت کند. اغلب جریان‌های موسوم به اتحاد اسلام، در سده‌های اخیر یعنی از قرن نوزده به بعد، بیشتر متضمن فداکردن آموزه‌ها و منابع شیعیان و تشیع به پای اکثریت اهل سنت بودند و کمتر شرایطی مانند دوران فعالیت موسی صدر در لبنان بوده است که عزت شیعه در نهایت حاصل شده باشد و این همزیستی به عزت شیعه ختم شده باشد.
وضعیت شیعیان لبنان پیش و پس از امام موسی صدر
زمانی که موسی صدر برای رهبری شیعیان در لبنان فرستاده می‌شود، به صلاح‌دید بزرگان عالم تشیع بوده است و در حالی بوده که تشیع در لبنان وضعیت خوبی نداشته و مردم شیعه از حیث زندگی فرهنگی و منزلت سیاسی در پایین‌ترین وضعیت بودند. زمانی که موسی صدر در سال 1978 ناپدید می‌شود، به جایگاه بسیار بالایی دست پیدا کرده بود، تا جایی‌که امروزه، جامعه شیعه در لبنان را، چه اکثریت بخوانیم و یا نخوانیم، جمعیتی هستند که قابل نادیده گرفته شدن نیستند و در همه معادلات منطقه و خاورمیانه و لبنان، شعیان جایگاه ویژه‌‌ای دارند.
بنابراین، برخلاف دوران استعمار لبنان، شیعه از جایگاه ویژه و منحصر به‌فردی برخوردار است و این نیست جز به واسطه میراث فعالیت پر درایت و هوشمندانه و نقش راهبردی موسی صدر در حرکت خود در لبنان و همچنین در کشورهای دیگر که تأثیرگذاری داشته است.
چرا در عراق آشفتگی وجود دارد
امروز در عراق آیت‌الله العظمی سیستانی نقش مهمی ایفا می‌کنند اما اگر می‌بینیم که باز هم آشفتگی‌هایی وجود دارد، علتش فقدان رهبری سیاسی مانند موسی صدر است و اگر در عراق و ایران شخصیت‌هایی مانند موسی صدر را داشتیم، شرایط ما بهتر از امروز بود. نمی‌خواهم بگویم یک فرد سرنوشت یک ملتی را تغییر می‌دهد، اما به هر صورت وجود یک متفکر و اندیشمند و دارای نگاه راهبردی که بتواند مصالح درازمدت را از ورای منافع و اهداف کوتاه‌مدت گذرا ترجیح بدهد، بسیار مهم است و موسی صدر این کار را در لبنان به نحو احسن انجام داد و یک شخصیت تاریخ‌ساز شد.
آثار دکتر کمالیان و این کتاب خاص که تاریخ شفاهی زندگی، زمانه و کارنامه موسی صدر است، تا حد زیادی در شناساندن و نور افکندن به این شخصیت بزرگ و کمتر شناخته‌شده و مطلوب جهان تشیع موفق بوه است. هنر کتاب این است که این کتاب، ضمن اینکه برای مخاطبان خاص منبعی مهم و جدی است، برای مخاطبان عام نیز جذاب است و آنها نیز ولو با مطالعات محدودتر، می‌توانند بهره‌وری کنند و شخصیت امام را بشناسند. لذا توانسته مخاطب عام و خاص را با خودش همراه کند و اکنون شاهد چاپ سوم کتاب هستیم.
انتهای پیام